Γράφει από την Θεσσαλονίκη ο σιν-ένοχος Νικόλαος Ε. Καββαδίας

Η Μπάρμπαρα Κοπλ είναι ένας θρύλος στον χώρο του ντοκυμανταίρ και του κινηματογράφου γενικότερα. Θα μπορούσα να προτάξω τα δύο Όσκαρ (1977 γιά το Harlan County, USA και 1991 γιά το American Dream) Kopple, αλλά δεν θα το κάνω. Γιατί, εάν το κάνω, πιθανότατα θα μειώσω και την δημιουργό και τον άνθρωπό Barbara Kopple. Όχι ότι τα Όσκαρ είναι αμελητέα (και γιά τι ντοκυμανταίρ, μάλιστα!), αλλά έπονται, δεν προηγούνται, όταν μιλάμε γιά μία σκηνοθέτιδα κι έναν άνθρωπο σαν την Νεο-Υορκέζα Μπάρμπαρα Κοπλ.

Γεννημένη πριν από 77 χρόνια στην Νέα Υόρκη, η φημισμένη ντοκυμανταιρίστρια παραμένει αεικίνητη, νέα και πάντα στις επάλξεις.

Παλιά γνώριμη του Φεστιβάλ επέστρεψε με μεγάλη χαρά σε μιά πόλη, που αγαπά και την αγαπούν. Στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκυμανταίρ Θεσσαλονίκης παρουσίασε την πρώτη και την πιό πρόσφατη, μέχρι σήμερα, ταινία της. Δύο συνολικά προβολές - μία γιά κάθε ταινία. Φυσικά παρουσία της ιδίας, γεγονός, που προσέδωσε στις προβολές ακόμα μεγαλύτερη αξία. Την Κυριακή 05 Μαρτίου στις οκτώ το βράδυ σ΄ ένα, σχεδόν, κατάμεστο "Ολύμπιον" προβλήθηκε το νέο της ντοκυμανταίρ "Η συμμαχία της Νέας Ορλεάνης¨" (Gumbo Coalition), ενώ την Δευτέρα, 06 Μαρτίου, στις πέντε το απόγευμα προβλήθηκε το θρυλικό, πιά, "Harlan County, U.S.A" του 1976.

Την προβολή του "Gumbo Coalition" προλόγισε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης, ο οποίος χαρακτήρισε την Μπάρμπαρα Κοπλ σαν "μιά από τις σημαντικότερες δημιουργούς του παγκόσμιου σινεμά", ενώ την περιέγραψε σαν "γυναίκα τολμηρή, επίμονη, ατρόμητη".

"Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Δεν είμαι σίγουρη αν είμαι, πράγματι, όλα αυτά, αλλά είμαι πάρα πολύ χαρούμενη, που βρίσκομαι εδώ και βλέπω ανθρώπους, που ήρθαν να δουν το ντοκυμανταίρ μου. Αυτό το ντοκυμανταίρ σημαίνει πάρα πολλά για μένα", απάντησε εκείνη.

Την Δευτέρα ήταν η ώρα γιά το "Harlan County, USΑ". Η σκηνοθέτιδα μπήκε στην αίθουσα και διάλεξε μιά θέση ψηλά και στον διάδρομο. Ο Δημήτρης Κερκινός παρουσίασε την δημιουργό, η οποία έμοιαζε σαν μην είχε μεγαλώσει ούτε μιά μέρα από τότε, που δημιούργησε το συγκεκριμένο ντοκυμανταίρ. Αφού ευχαρίστησε τους σινεφίλ γιά την παρουσία τους, ένιωσε την ανάγκη να μοιρασθεί την λύπη της, μιάς και ήταν η τελευταία της μέρα στην Σαλονίκη.

Από την άλλη δεν παρέλειψε να πει, ότι το "Harlan County, USΑ", δεν είναι μόνο η πρώτη, αλλά και η ταινία της, που αγαπά περισσότερο. Κάπως έτσι ξεκίνησε η προβολή μιάς ταινίας, που, δεν χρειάζεται εξειδικευμένες γνώσεις γιά να καταλάβεις, από τα πρώτα της δευτερόλεπτα, ότι πρόκειται γιά ένα από τα αριστουργήματα στην ιστορία του Κινηματογράφου. Και καθώς προχωρούσε η ταινία, καταλάβαινες πόσο σωστοί ήταν οι χαρακτηρισμοί του Ορέστη Ανδρεαδάκη γιά την Μπάρμπαρα Κοπλ.

Γιά το "Harlan County, USΑ" σας παραπέμπω, αρχικά, εδώ: https://www.filmfestival.gr/el/movie/movie/14864

Από τα πρώτα δευτερόλεπτα καταλαβαίνεις, ότι γιά να δημιουργήσει μιά τέτοια ταινία δεν χρειάζεταιι μόνο επιδεξιότητα, αλλά και θάρρος. Ότι κινδύνους διέτρεχαν οι απεργοί ανθρακωρύχοι, τους ίδιους διέτρεχε και η σκηνοθέτιδα, αλλά και όλο το συνεργείο. Μετά το τέλος της προβολής η σκηνοθέτιδα, σαν μικρό παιδί, φωτισμένο από ένα μοναδικό χαμόγελο, απάντησε καθαρά κι εμφανώς συγκινημένη στις πολύ εύστοχες ερωτήσεις των σινεφίλ.

Μεταξύ άλλων, περιέγραψε τις απειλές γιά την ζωή τους ("μας είχαν προειδοποιήσει, ότι εάν μας έπιαναν να κυκλοφορούμε την νύχτα θα μας σκότωναν!"), μίλησε γιά την κατάσταση, που επικρατούσε στο Harlan την δεκαετία του τριάντα - τότε, που ένα μουλάρι γιά τα αφεντικά είχε μεγαλύτερη αξία από έναν ανθρακωρύχο, ενώ, κυριολεκτικά, συγκλόνισε, όταν αναφέρθηκε στην επίδραση, που είχε η επαφή της με τους αγωνιζόμενους ανθρακωρύχους και τις οικογένειές τους: "νιώθω ευλογημένη και πολύ τυχερή, που με έβαλαν στα σπίτια και στην ζωή τους. Όσο ζω θα τους θυμούμαι και βλέποντας, ότι στο πέρασμα του χρόνου, τα πράγματα δεν άλλαξαν όσο θα θέλαμε, ακολουθώντας το σημάδι, που μου άφησαν, θα συνεχίσω να αγωνίζομαι", ενώ, όλη η αίθουσα, πήρε κάτι από το χαμόγελό της, όταν μας αφηγήθηκε τον τρόπο, που "έστησαν" τρελό πανηγύρι οι ανθρακωρύχοι στο Κεντάκυ γιά να γιορτάσουν το Όσκαρ!

Έκτη Μαρτίου του 2023. Την σημειώνω αυτήν την ημέρα. Είναι η ημέρα, που συνάντησα από κοντά, την δημιουργό ταινιών, που μ΄ έχουν σημαδέψει. Γι' αυτό πριν την προβολή της ζήτησα να γράψει με το κόκκινο μαρκαδοράκι στην ειδική έκδοση του Φεστιβάλ δυό λόγια γιά τον μοναδικό Δημήτρη Εϊπίδη. Αφού με κοίταξε, ξαφνιασμένη και φανερά συγκινημένη, έγραψε: "a mentor and a story teller who wil be so missed".

Εις το επανιδείν, Μπάρμπαρα!

υ.γ.: To 1931 η ακτιβίστρια Florence Reece, σύζυγος του ηγέτη των αγωνιζομένων ανθρακωρύχων  Sam Reece, σαν αντίδραση στην επίθεση των τραμπούκων των αφεντικών, γράφει το θρυλικό τραγούδι "Which Side Are You On?". Στα Ελληνικά θα μπορούσαμε να το αποδώσουμε ως "Με Ποιανού Το Μέρος Είσαι?".

Η Μπάρμπαρα Κοπλ, σίγουρα, ήταν και παραμένει με το μέρος των αγωνιζομένων.