Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι: Η Tilda Swinton και ο Olivier Saillard προσγειώνονται στη Στέγη

Νοεμβρίου 25, 2023

Μπορεί ένα κοστούμι να δημιουργήσει μια νέα τελετουργία; Η βραβευμένη με Όσκαρ Tilda Swinton και ο ιστορικός μόδας Olivier Saillard για πρώτη φορά στη Στέγη, με μια τελετουργική περφόρμανς, με πρωταγωνιστές τα κοστούμια από τις εμβληματικές ταινίες του Παζολίνι: από τις «Χίλιες και μία νύχτες» ώς το «Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα».

“Lacrimaererum” («[υπάρχουν] δάκρυα για τα πράγματα»): τη σημασία αυτού του λατινικού ρητού έρχεται να μας θυμίσει η ιδιαίτερη παράσταση-σύγχρονη ιεροτελεστία EmbodyingPasolini που έρχεται στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση από 11 έως 16 Δεκεμβρίου. Γιατί τα κοστούμια και τα αντικείμενα των ταινιών του αξέχαστου Πιερ Πάολο Παζολίνι, έτσι αντισυμβατικά όπως ανακαλύπτονται και αποκαλύπτονται μπροστά μας, είναι ικανά να φέρουν δάκρυα στα μάτια.

Τελετουργικό ντεφιλέ και, μαζί, ένας απόλυτα ιδιοσυγκρασιακός φόρος τιμής στον μεγάλο αντικομφορμιστή κινηματογραφιστή, ποιητή και ακτιβιστή Πιερ Πάολο Παζολίνι που δολοφονήθηκε βάναυσα στα 53 του χρόνια, το 1975, είναι η πρωτότυπη παράσταση-ζωντανή εγκατάσταση που εμπνεύστηκαν ο επιμελητής μόδας Olivier Saillard και η Βρετανίδα οσκαρική ηθοποιός TildaSwinton, σταθεροί καλλιτεχνικοί συνεργάτες εδώ και χρόνια. Η υψηλή μόδα συναντά την υψηλή τέχνη έχοντας ως καμβά το ανδρόγυνο σώμα της ΤίλνταΣουίντον, που πάνω του παρελαύνει και εγγράφεται ως γεγονός μια συλλογή με περισσότερα από τριάντα κοστούμια και αντικείμενα που σχεδίαζε τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 ο DaniloDonati και ετοίμαζε το ατελιέ Farani για τις ταινίες του Ιταλού σκηνοθέτη.

Κοστούμια και αντικείμενα που είναι από μόνα τους έργα τέχνης: από το βιβλικό, εμπνευσμένο από τα καφτάνια των Βεδουίνων και βαμμένο σμαραγδί –σαν από πίνακα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου– κοστούμι του Ηρώδη στο «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» του 1964 έως το χειροποίητο απ’ άκρη σ’ άκρη και διακοσμημένο με φτερά και όστρακα κοστούμι και στέμμα που φορούσε ως Ιοκάστη η SilvanaMangano στον «Οιδίποδα Τύραννο» του 1967 και από εκεί στα ρούχα και τα αντικείμενα του εξωτικού «Χίλιες και μία νύχτες» (1974) και του σαρωτικού «Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα» (1975).

Μόνο που εδώ η ίδια η Σουίντον, σαν μια σιωπηλή κούκλα βιτρίνας, φορά ένα ένα τα κοστούμια, για να τα δουν όλοι. Αιχμαλωτισμένη στο ύφασμα, δεν ερμηνεύει τους ρόλους των ηθοποιών εκείνων που τα πρωτοφόρεσαν. Αντιθέτως, ο ρόλος της είναι ακριβώς η απουσία ρόλου, αναδεικνύοντας ένα ορφανό πλέον κοστούμι, αποκομμένο από το σώμα, από τους ηθοποιούς, από τις ταινίες. Ικανό να συγκινήσει, έτσι όπως εμφανίζεται απαστράπτον μέσα στην ιερατική μοναξιά του.

Συντελεστές

Δημιουργία & ερμηνεία: OlivierSaillard&TildaSwinton

Καλλιτεχνική συνεργασία: GaëlMamine

Βοηθός: Ναυσικά Κεκέ

Κοστούμια: DaniloDonati&AteliersFarani, υπό τη διεύθυνση του LuigiPiccolo

Ξύλινες κατασκευές: LaboratorioPieroni, υπό τη διεύθυνση του MassimoPieroni

Διευθυντής Παραγωγής: AymarCrosnier

Παραγωγή: StudioOlivierSaillard

Συμπαραγωγή:Zetema Progetto Cultura (Ρώμη) καιAzienda Speciale PalaExpo

Με την υποστήριξη των AteliersFarani – LuigiPiccolo για τα κοστούμια και του LaboratorioPieroni

Ευχαριστίες: Romain Blot, Clara Tosi Pamphili

Την Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου, μετά το τέλος της παράστασης θα ακολουθήσει συζήτηση με τον Olivier Saillard και την Tilda Swinton. Η συζήτηση θα πραγματοποιηθεί με ταυτόχρονη διερμηνεία στα ελληνικά.

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για την πέμπτη συνεργασία της Σουίντον και του αναγνωρισμένου ιστορικού μόδας Ολιβιέ Σαγιάρ. Η πρώτη τους σύμπραξη έγινε το 2012 στο Μουσείο της Μόδας του Παρισιού, PalaisGalliera, με την ηθοποιό να «ενεργοποιεί» ενδύματα από τη συλλογή ιστορικών κοστουμιών του μουσείου: από βικτωριανές τουαλέτες και ναπολεόντειες στρατιωτικές στολές μέχρι κομμάτια από τους οίκους Chanel, Schiaparelli και Balenciaga. Συνεργασίες Olivier Saillardκαι Tilda Swinton:“The Impossible Wardrobe” (2012), “Eternity Dress” (2013), “Cloakroom – Vestiaireobligatoire” (2014), “Sur-exposition” (και με τη Charlotte Rampling, 2016), “Embodying Pasolini” (2022).

Η Σουίντον συγκαταλέγεται συχνά σε λίστες με τις πιο καλοντυμένες ηθοποιούς. Το χαμαιλεόντειο στυλ της έχει αναγνωριστεί, μεταξύ άλλων, από την έγκριτη εφημερίδα “The Guardian” και το site υψηλής ραπτικής Net-A-Porter.

To Embodying Pasolini (Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι) είναι εμπνευσμένο από το ιταλικό πρότζεκτRoMaison, ένα πρόγραμμα που αποτίνει φόρο τιμής στα παραδοσιακά ατελιέ της Ρώμης, εξερευνώντας τη σχέση τους με τη μόδα και το σινεμά.

Στην παράσταση παρουσιάζονται –ως επί το πλείστον για πρώτη φορά μετά την κατασκευή τους– δεκάδες φορέματα και πανωφόρια, επεξεργασμένα με διάφορες πειραματικές τεχνικές της ArtePovera, διά χειρός του ίδιου του Ντανίλο Ντονάτι. Συνοδεύονται από τα ξύλινα καλούπια του LaboratorioPieroni, που αποτέλεσαν τη βάση για τη δημιουργία των καπέλων στις ταινίες του Παζολίνι.

Ο Ντονάτι βραβεύτηκε με δύο Όσκαρ Ενδυματολογίας: πρώτα το 1968 για το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του FrancoZeffirelli και, στη συνέχεια, το 1976 για το «Καζανόβα» του FedericoFellini. Οι συνεργασίες του με τους δύο θρυλικούς σκηνοθέτες, καθώς και με τον LuchinoVisconti και τον Παζολίνι, παραμένουν από τις εμβληματικότερες στον παγκόσμιο κινηματογράφο.

O Παζολίνι, που φημίζεται για τα αιρετικά του έργα, την ποιητική και ταυτόχρονα οξυδερκή του ματιά στην ανθρώπινη κατάσταση και τις κοινωνικοπολιτικές και θρησκευτικές του ανησυχίες, βρήκε τον ιδανικό συνεργάτη στο πρόσωπο του Ντονάτι, τα κοστούμια του οποίου προσέδιδαν αυθεντικότητα και ιστορική ακρίβεια (ή, στην περίπτωση του «Σαλό, 120 Μέρες στα Σόδομα», σαδιστική έμφαση) στο κινηματογραφικό οικοδόμημα του Ιταλού σκηνοθέτη.

Λίγα λόγια για τον OlivierSaillard

Ο Olivier Saillard είναι ιστορικός τέχνης. Το 1995 διορίστηκε διευθυντής του Μουσείου Διακοσμητικών Τεχνών, Μόδας και Κεραμικής της Μασσαλίας. Το 2000 ανέλαβε υπεύθυνος προγραμματισμού των εκθέσεων «Μόδας» στο Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών του Παρισιού και το 2010 διευθυντής του PalaisGalliera, του Μουσείου Μόδας του Παρισιού. Από το 2017 είναι διευθυντής του Ιδρύματος AzzedineAlaïa και από το 2018 καλλιτεχνικός διευθυντής Εικαστικών και Πολιτισμού του οίκου J.M. Weston. Έχει συγγράψει πολλά βιβλία, μεταξύ των οποίων τα “Histoireidéale de lamodecontemporaine: Lesplusbeauxdéfilés de 1971 à nosjours” (Textuel, 2009) και “LeBouquin de lamode” (Robert Laffont, 2019), και έχει διοργανώσει σημαντικές εκθέσεις: “YohjiYamamoto: Juste des vêtements”, “Christian Lacroix: Histoires de Mode” στο Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών του Παρισιού, “AzzedineAlaïa” και “JeanneLanvin” στο PalaisGalliera, “MadameGrès, lacouture à l’œuvre” και “Balenciaga, l’œuvre au noir” στο MuséeBourdelle και “Lemuséeéphémère de lamode” στο PalazzoPitti της Φλωρεντίας. Το 2005 τιμήθηκε με το βραβείο VillaKujoyama στο Κιότο.

Έκτοτε, παράλληλα με το έργο του ως ιστορικού, έχει παρουσιάσει μια σειρά από ποιητικούς στοχασμούς υπό μορφή περφόρμανς: “The ImpossibleWardrobe”, “EternityDress”, “Cloakroom – Vestiaireobligatoire” και, πιο πρόσφατα, το “EmbodyingPasolini” με την TildaSwinton στο πλαίσιο του Festival d’Automne του Παρισιού. Άλλες του περφόρμανς περιλαμβάνουν τα πρότζεκτ “ModelsNeverTalk”, “Sur-exposition” με τη CharlotteRampling και “Coutureessentielle”. Συνολικά, τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει παρουσιάσει περίπου τριάντα παραστάσεις. Το 2018 ίδρυσε τη ModaPovera, μια επιχείρηση σχεδιασμού ρούχων, στην οποία επικρατεί ένας ποιητικός, επιτελεστικός και παιδαγωγικός χαρακτήρας, όπου κοινά και απλά ενδύματα αποκτούν αίγλη μέσα από τις γνώσεις και τις τεχνικές της υψηλής ραπτικής.

Λίγα λόγια για την TildaSwinton

Η TildaSwinton έκανε το ντεμπούτο της στον κινηματογράφο με τον σκηνοθέτη DerekJarman το 1985, στην ταινία “Caravaggio”. Η δεύτερη ταινία της ήταν το “Friendship’sDeath” του Peter Wollen. Με τον Τζάρμαν έκαναν επτά ακόμα ταινίες μαζί, ανάμεσά τους τις “The Last of England”, “The Garden”, “WarRequiem”, “Edward II” («Εδουάρδος ο Β΄», για την οποία η ίδια κέρδισε το βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας) και “Wittgenstein”, μέχρι τον θάνατο του Τζάρμαν το 1994. Η ΤίλνταΣουίντον έγινε ευρύτερα γνωστή το 1992 χάρη στον πρωταγωνιστικό ρόλο της στην ταινία “Orlando”, σε σκηνοθεσία της SallyPotter, η οποία ήταν βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα της VirginiaWoolf.

Έχει αναπτύξει διαρκείς κινηματογραφικές σχέσεις στον χρόνο με σκηνοθέτες όπως ο JimJarmusch, μεταξύ άλλων σε ταινίες όπως οι “OnlyLoversLeftAlive” («Μόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί») και “The DeadDon’tDie” («Οι νεκροί δεν πεθαίνουν»), οι Joel και EthanCoen, η LynneRamsay (“WeNeedtoTalkAboutKevin”/ «Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν»), ο LucaGuadagnino («Είμαι ο έρωτας», “A BiggerSplash”/ «Κάτω από τον ήλιο», “Suspiria”), η JoannaHogg (“The Souvenir” 1ο και 2ο μέρος) και ο BongJoonHo (“Snowpiercer” and “Okja”).

Η ΤίλνταΣουίντον δούλεψε επίσης με τον Ούγγρο μαιτρ του κινηματογράφου BélaTarr («Ο άνθρωπος απ’ το Λονδίνο») και έπαιξε στην κωμωδία “Trainwreck” («Κατακούτελα») της Amy Schumer σε σκηνοθεσία του JuddApatow, η οποία έλαβε εγκωμιαστικές κριτικές. Το 2020 έκανε την ταινία «Ανθρώπινη φωνή» με τον PedroAlmodóvar.

Βραβεύτηκε τόσο από την Αμερικανική (Όσκαρ) όσο και από τη Βρετανική Ακαδημία Κινηματογράφου (BAFTA) με το βραβείο Β΄ Γυναικείου Ρόλου το 2008 για την ερμηνεία της στην ταινία “Michael Clayton” του TonyGilroy.

Το 2020 τιμήθηκε με υποτροφία από το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου και με Χρυσό Λέοντα στο φεστιβάλ της Βενετίας για το σύνολο του έργου της.

Το 2021 συμμετείχε στα γυρίσματα της ταινίας του George Miller, “ThreeThousandYears of Longing”, στην Αυστραλία, πλάι στον IdrisElba, συνεργάστηκε για πέμπτη φορά με τον WesAnderson, στην ταινία “AsteroidCity”, και για τρίτη φορά με την JoannaHogg στο “The EternalDaughter”. Πρόσφατα συμμετείχε στα γυρίσματα της ταινίας “The End” σε σκηνοθεσία του JoshuaOppenheimer. Άλλες επερχόμενες εμφανίσεις της είναι στην κωμωδία μεγάλου μήκους του JulioTorres, “Problemista”, και στην ταινία του David Fincher, “The Killer”, για το Netflix.

Η Τίλντα Σουίντον είναι μητέρα διδύμων και ζει στα Χάιλαντς της Σκοτίας.