Στο φετινό 10ο Beyond Borders Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου (24-31 Αυγούστου 2025)  διαγωνίζονται 42 ταινίες απ’ όλον τον κόσμο, οι 35 από τις οποίες προβάλλονται σε ελληνική, διεθνή και παγκόσμια πρεμιέρα. Πολλές από αυτές έχουν ταξιδέψει στα μεγαλύτερα κινηματογραφικά φεστιβάλ του κόσμου και πολλές επίσης έχουν βρει το δρόμο τους για πρώτη φορά στο Καστελλόριζο, Το Κυρίως Διαγωνιστικό Τμήμα περιλαμβάνει 18 ταινίες ντοκιμαντέρ μεσαίου και μεγάλου μήκους (ανάμεσά τους 4 ελληνικές παραγωγές) και το μicro Διαγωνιστικό Τμήμα περιλαμβάνει 24 ταινίες ντοκιμαντέρ μικρού μήκους (ανάμεσά τους 3 ελληνικές παραγωγές).

Στρατηγικός Εταίρος του Beyond Borders είναι η ΔΕΗ, η κορυφαία εταιρεία ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη που στηρίζει ενεργά τις τέχνες και τον πολιτισμό. Ως αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της χώρας, η ΔΕΗ ενισχύει τον διάλογο με τον πολιτισμό και την τέχνη, υποστηρίζοντας όλους και όσα μας οδηγούν στο μέλλον, ένα μέλλον καλύτερο για όλους, όπου τον πρώτο λόγο έχει ο πολιτισμός.

Το φετινό πρόγραμμα περιστρέφεται γύρω από δύο κύριους άξονες, τη μνήμη και το μέλλον. Οι θεματικές περιλαμβάνουν ζητήματα μνήμης, ταυτότητας και διαχείρισης του τραύματος, σε προσωπικό ή συλλογικό επίπεδο. Κεντρική θέση κατέχει φυσικά ο πόλεμος και οι συνέπειές του, η προσφυγιά, ο εκτοπισμός, η επανεγκατάσταση. Σαφείς αναφορές γίνονται σε μορφές κρατικής εξουσίας, αδιαφορίας ή αυταρχισμού, καθώς και στο ρόλο της γυναίκας και στην έμφυλη ταυτότητα. Το περιβάλλον, η κλιματική κατάρρευση, η κλιματική δικαιοσύνη και η αγωνία για το αύριο είναι παρούσες. Πολλές ταινίες καταπιάνονται με ιστορίες ενηλικίωσης, ιδιαίτερα μέσα σε δύσκολες συνθήκες, αλλά και με ευρύτερες ανθρωποκεντρικές αφηγήσεις.

Το Φεστιβάλ έλαβε φέτος αριθμό-ρεκόρ 907 ταινιών από 92 χώρες (600 ταινίες μεσαίου και μεγάλου μήκους και 307 μικρού μήκους). Από τις 42 ταινίες που προκρίθηκαν να διαγωνιστούν στο φεστιβάλ, οι 35 προβάλλονται σε ελληνική, διεθνή και παγκόσμια πρεμιέρα, ενώ πολλές από αυτές έχουν ταξιδέψει στα μεγαλύτερα κινηματογραφικά φεστιβάλ του κόσμου όπως οι Κάννες, το Βερολίνο, η Βενετία, το Λοκάρνο, το Κάρλοβι Βάρι, το Άμστερνταμ (IDFA), η Κοπεγχάγη (CPX DOX), κ.ά Φορέας διοργάνωσης είναι το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔΙΣΜΕ) σε συνεργασία με την Ecrans des Mondes (Παρίσι), ενώ πολύτιμη είναι η συνδρομή φορέων παγκόσμιου βεληνεκούς (ZDF, ARTE, BBC, RAI TV, Movies that Matter, IDF Prague, PHOENIX, FIPRESCI, Ecrans des Mondes κ.ά.). 

Το Beyond Borders θα φιλοξενήσει και φέτος 3 διαφορετικές σκηνές προβολών: Το Κυρίως Διαγωνιστικό Τμήμα, το οποίο περιλαμβάνει 18 ταινίες τεκμηρίωσης μεσαίου και μεγάλου μήκους (ανάμεσά τους 4 ελληνικές παραγωγές) και το μicro Διαγωνιστικό Τμήμα, το οποίο περιλαμβάνει 24 ταινίες τεκμηρίωσης μικρού μήκους (ανάμεσα τους 3 ελληνικές παραγωγές), ενώ ως τρίτη σκηνή προβολών - εκτός διαγωνιστικού προγράμματος - θα υπάρχει η σκηνή του Πανοράματος, στην οποία θα φιλοξενούνται καθημερινά κινηματογραφικά αφιερώματα και ταινίες με δυνατό αποτύπωμα. Κεντρικός άξονας του φετινού Πανοράματος είναι το αφιέρωμα στο ελληνικό ντοκιμαντέρ, με την προβολή οκτώ επιλεγμένων έργων: ταινιών και τηλεοπτικών επεισοδίων ντοκιμαντέρ από καταξιωμένους δημιουργούς, αλλά και από νέες, πολλά υποσχόμενες φωνές του χώρου. Ένα πολυφωνικό μωσαϊκό της ελληνικής παραγωγής ταινιών τεκμηρίωσης, που αποτυπώνει την εξέλιξη, την τόλμη και τη δημιουργική ανανέωση του είδους.

Κυρίως Διαγωνιστικό Τμήμα

Σχέδιο θανάτου για έναν σκύλο και έναν άνδρα, Χρήστος Καρακέπελης, Ελλάδα, 2024, 66' 

Στη νάρκη των lockdowns, ένας απόκληρος σχεδιάζει –σαν άτρωτος υπερήρωας– μια επική απόδραση γι’ αυτόν και τον σκύλο του, από τον πιο θανατηφόρο ιό: την ίδια τη ζωή. Ένα περιπετειώδες ταξίδι θανάτου που θα οδηγήσει μαγικά και τους δυο από την τρώγλη τους ως τα άγρια βουνά και τη Νέα Υόρκη, από την ασφυκτική πραγματικότητα στην απόλυτη ελευθερία.

Exam on the Edge of the time, İlkay Nişancı, Tουρκία, 2024, Διεθνής Πρεμιέρα, 89’

Πριν ακόμη θάψουν τους νεκρούς τους, οι άνθρωποι βυθίστηκαν ήδη στο άγχος των εξετάσεων μετά τον σεισμό στο Χατάι. Για πολλούς μαθητές, οι εισαγωγικές εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο έγιναν μια διέξοδος από μια πόλη όπου είχαν χάσει όλες τους τις αναμνήσεις. Εν τω μεταξύ, οι δάσκαλοί τους, ίσως και ασυναίσθητα, έχτιζαν τη δική τους ουτοπία. Σε αυτήν την περίοδο πολιτικής απάθειας, καθώς πάλευαν να αποστηθίσουν την ύλη των εξετάσεων, προσπαθούσαν ταυτόχρονα να διώξουν από τη μνήμη τους τις εικόνες της κατεστραμμένης πόλης τους. Όμως κάθε ερώτηση στις εξετάσεις τους θύμιζε κάτι — για κάποιους, τις αποστάσεις· για άλλους, το κράτος· για άλλους, έναν σωρό από συντρίμμια δίπλα στη θάλασσα. Αν η μνήμη μιας πόλης είναι φυλακισμένη σ’ εκείνον τον σωρό από συντρίμμια δίπλα στη θάλασσα, τότε ο αγώνας των ανθρώπων να χτίσουν ένα μέλλον δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια εξέταση στην άκρη του χρόνου.

Hawar, Our Banished Children, Pascale Bourgaux, Βέλγιο-Γαλλία- Ελβετία, 2023, Ελληνική Πρεμιέρα, 74’

Το 2014, χιλιάδες γυναίκες Γιεζίντι απήχθησαν από το Ισλαμικό Κράτος και μετατράπηκαν σε σκλάβες του σεξ. Μετά την απελευθέρωσή της, η Άνα αναγκάζεται να εγκαταλείψει το παιδί που απέκτησε ως αποτέλεσμα βιασμού. Όλα τα παιδιά που γεννήθηκαν από τέτοιες επιθέσεις θεωρούνται «μπάσταρδα» και απορρίπτονται από την κοινότητα των Γιεζίντι. Τέσσερα χρόνια μετά τον αποχωρισμό, η Άνα διασχίζει κρυφά το Κουρδιστάν για να δει ξανά την κόρη της, τη Μάρυα.

Letters from Wolf Street, Arjun Talwar, Πολωνία, 2023, Ελληνική Πρεμιέρα, 97’

Πρόκειται για ένα ευφυές, προσωπικό πορτρέτο της Πολωνίας, μέσα από τα μάτια του μετανάστη σκηνοθέτη που εξερευνά τη ζωή σε έναν δρόμο στο κέντρο της Βαρσοβίας. Καθώς κινηματογραφεί τους γείτονές του σε μια προσπάθεια να συνδεθεί μαζί τους, αποκαλύπτει ένα δίκτυο χαρακτήρων που ζουν ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, την πατρίδα και τη χώρα υποδοχής. Με τη βοήθεια του φίλου του, Μο, ο Arjun διερευνά θέματα αποξένωσης, του ανήκειν και της ταυτότητας—προσφέροντας μια λεπτοδουλεμένη αποτύπωση της σύγχρονης Ευρώπης και αμφισβητώντας καθιερωμένα στερεότυπα για την Πολωνία.

Λω, Θανάσης Βασιλείου, Ελλάδα, 2025, 70’

Έναν χρόνο μετά τον θάνατο της μητέρας του, ο σκηνοθέτης επιστρέφει στο άδειο διαμέρισμα της παιδικής του ηλικίας στην Αθήνα για να διαχειριστεί μια προβληματική κληρονομιά. Από τις γυμνές πλέον επιφάνειες του σπιτιού, αναδύονται θραύσματα αναμνήσεων της οικογένειάς του και η προσωπική ιστορία του μπλέκεται με το συλλογικό τραύμα της Χούντας..

Mountain of Gold, Roland Edzard, Γαλλία, 2025, Ελληνική Πρεμιέρα, 85’

Μια ομάδα χρυσοθήρων ξεκινά για την καρδιά της σαχαριανής χρυσοθηρίας, διασχίζοντας τις απομακρυσμένες και εχθρικές περιοχές του βόρειου Νίγηρα. Με κινητήρια δύναμη τα όνειρα του πλούτου και τους δεσμούς φιλίας που τους ενώνουν, οι ήρωες ρίχνονται σε μια επικίνδυνη πορεία στα όρια της νομιμότητας.

Το βράδυ υποχωρεί, Τίμων Κουλμάσης, Ελλάδα-Γαλλία, 2024, 70’

Η ταινία αναφέρεται στη συναρπαστική πορεία δύο ιδιαίτερα σημαντικών καλλιτεχνών, του διάσημου Έλληνα γλύπτη Μέμου Μακρή (1913-1993) και της πολύπλευρης προσωπικότητας της Ζιζής Μακρή (1924-2014). Στη ζωή τους – ανάμεσα στην Αθήνα υπό γερμανική κατοχή, στο μεταπολεμικό Παρίσι με την πλούσια πολιτιστική κίνηση και την Βουδαπέστη κατά τον Ψυχρό Πόλεμο – η τέχνη κι η ιστορία του 20ου αιώνα, οι ελπίδες κι οι απογοητεύσεις κι απ’ τις δύο πλευρές του «Σιδηρού Παραπετάσματος», συναντώνται και φωτίζονται οι πλευρές τους. Μέσα από τα έργα και τις αναμνήσεις τους, η ταινία επανεξετάζει τα μεγάλα ζητήματα που αντηχούν ακόμα έντονα μέσα μας: ουτοπία και ιδεολογία, ολοκληρωτισμός, εξορία και ελευθερία.

On melting snow, Mojtaba Bahadori, Βέλγιο-Ισλανδία, 2024, Ελληνική Πρεμιέρα, 73’

Κάθε τοπίο αντανακλά μια μνήμη του πλανήτη μας – μνήμες που ο χρόνος και τα τεχνητά πολιτικά σύνορα έχουν διαιρέσει βάναυσα. Εδώ και 33 χρόνια, η Sophie Cauvin διανύει ένα μοναδικό ταξίδι για να συναντήσει αυτά τα αλλοιωμένα τοπία, συλλέγοντας και επανενώνοντας τις θρυμματισμένες αυτές μνήμες και αποτυπώνοντάς τες μέσα από τα εντυπωσιακά έργα τέχνης της.

Σμιλεμένες ψυχές, Σταύρος Ψυλλάκης, Ελλάδα, 2025, 90’

Ο Julien Grivel (1943), Ελβετός οδοντίατρος, για 26 χρόνια (1972-1998) ερχόταν στην Αθήνα δύο φορές το χρόνο και φρόντιζε, δωρεάν, τα δόντια των χανσενικών (λεπρών) στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων «Η Αγία Βαρβάρα». Στο βιβλίο του ΕΛΛΑΔΑ η δική μου Ιθάκη γράφει: «Υιοθετώντας τη γλώσσα των Ελλήνων, υιοθέτησα ασυνείδητα και τη σκέψη τους… Ένα εσωτερικό ταξίδι που με βοήθησε να βλέπω τον κόσμο και τη ζωή διαφορετικά». Η φιλία του με τον  πρώην χανσενικό Μανόλη Φουντουλάκη ήταν καταλυτική. «Ξέρεις φίλε, με αυτές τις δοκιμασίες βγαίνει όμορφα σμιλεμένη η ψυχή του ανθρώπου» του έλεγε.

The Gateway, Nikita Popkov, Ρωσία, 2025, Παγκόσμια Πρεμιέρα, 93’

Τρεις διαφορετικοί άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με τον εαυτό τους μέσα σε σκοτεινούς καιρούς.

The German People, Marcin Wierzchowski, Πολωνία, 2025, Ελληνική Πρεμιέρα, 133’

Η ταινία διερευνά τις συνέπειες της ρατσιστικής επίθεσης στο Χανάου της Γερμανίας στις 9/2/2020, όπου δολοφονήθηκαν εννέα άνθρωποι. Μέσα από τις φωνές των επιζώντων και των οικογενειών των θυμάτων, το φιλμ καταγράφει τη θλίψη τους, την αναζήτηση δικαιοσύνης και τον αγώνα τους απέναντι στον συστημικό ρατσισμό – τόσο στο ίδιο το έγκλημα όσο και στην κρατική διαχείρισή του. Καθώς η δημόσια προσοχή εξασθενεί, αυτοί συνεχίζουν να αγωνίζονται για μνήμη και λογοδοσία, θέτοντας καίρια ερωτήματα για την ένταξη, την ιθαγένεια και για το ποιοι θεωρούνται πραγματικά μέλη της γερμανικής κοινωνίας.

The longer you bleed, Ewan Waddell, Ουκρανία, 2025, Ελληνική Πρεμιέρα, 65’

Αυτό το προσωπικό ντοκιμαντέρ ακολουθεί εκτοπισμένους Ουκρανούς στο Βερολίνο, καθώς προσπαθούν να διαχειριστούν την τραυματική παραδοξότητα του να βλέπουν την πατρίδα τους να καίγεται, σε πραγματικό χρόνο, μέσα από pixels στο Instagram. Καθώς οι χαρακτήρες απομακρύνονται συναισθηματικά από τις φρίκες του πολέμου, το χιούμορ του παραλόγου αναδύεται ως μηχανισμός επιβίωσης — ένας φακός τον οποίο υιοθετεί το φιλμ για να ασκήσει κριτική στην μεταβιομηχανική κοινωνία ως τόπο επεξεργασίας του τραύματος. 

The lost season, Mehdi Ghanavati, Ιράν, 2024, Ελληνική Πρεμιέρα, 63’

Η εποχική σκόνη καλύπτει το χωριό όπου ζει η Κοσάρ. Η λίμνη Χαμούν έχει ξεραθεί και η περιοχή Σιστάν γίνεται όλο και πιο άνυδρη κάθε χρόνο — μοιάζει σαν η ζωή να εξαφανίζεται σταδιακά. Η Κοσάρ είναι μια έφηβη μαθήτρια λυκείου σε ένα μικρό χωριό στην επαρχία Σιστάν και Μπαλουχιστάν, κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν. Όπως πολλά κορίτσια της ηλικίας της στην περιοχή, αναμένεται να παντρευτεί νωρίς, σύμφωνα με τις παραδόσεις. Όμως η Κοσάρ ονειρεύεται να φοιτήσει στο πανεπιστήμιο. Μέσα στη λειψυδρία και την αδιάκοπη αιθαλομίχλη από λεπτή σκόνη στο νοτιοανατολικό Ιράν, τα όνειρά της φαίνεται να απομακρύνονται όλο και πιο πολύ.

The Tirana Conspiracy, Manfredi Lucibello, Ιταλία, 2024, Ελληνική Πρεμιέρα, 71’

Δεκέμβριος 2000. Ο διάσημος φωτογράφος Ολιβιέρο Τοσκάνι αποδέχεται την πρόσκληση του κριτικού τέχνης Τζανκάρλο Πολίτι να επιμεληθεί ένα τμήμα της πρώτης Μπιενάλε Τιράνων. Ο Τοσκάνι παρουσιάζει τέσσερις σκανδαλώδεις καλλιτέχνες, δημιουργούς έργων ενοχλητικών, ακατάλληλων, ακόμη και ανήθικων: τον παιδόφιλο Δημήτρη Μπιόι, τον πορνογράφο Μαρτσέλο Γκαβότα, την ακτιβίστρια Μπόλα Έκουα που καταζητείται από τη νιγηριανή κυβέρνηση, και τον Χαμίντ Πικάρντο, επίσημο φωτογράφο του Μπιν Λάντεν. Κι αυτό ήταν μόνο η αρχή ενός από τα μεγαλύτερα φιάσκα στην ιστορία της σύγχρονης τέχνης. Πλέον, με τα εγκλήματα να έχουν παραγραφεί, οι πρωταγωνιστές μπορούν επιτέλους να αποκαλύψουν την αλήθεια.

To Use a Mountain, Casey Carter, Ηνωμένες Πολιτείες, 2025, Ελληνική Πρεμιέρα, 99’

Έξι αγροτικές κοινότητες στις Ηνωμένες Πολιτείες επιλέγονται ως υποψήφιες για μια αδιανόητη μοίρα: η γη τους να γίνει τόπος ταφής για 77.000 τόνους πυρηνικών αποβλήτων. Ενάντια στη στυγνή λογική των κρατικών αναλύσεων και αρχείων, αναδύεται μια λαϊκή ιστορία αντίστασης και φροντίδας του τόπου μέσα από ένα αισθητηριακό οδοιπορικό στα τοπία, τα οικοσυστήματα και τις προσωπικές ιστορίες των περιοχών αυτών.

Welcome to Babel, James Bradley, Αυστραλία, 2024, Ελληνική Πρεμιέρα, 95’

Ένας εμμονικός καλλιτέχνης, ένα τρελό σχέδιο και η ταραχώδης ιστορία του Κομμουνισμού συνδυάζονται σε μια βαθιά κατάδυση στις αιματηρές επαναστάσεις του 20ού αιώνα. Η αφήγηση αντιπαραβάλλεται με το τρυφερό πορτρέτο ενός γάμου που σφυρηλατήθηκε μέσα στο χάος της Πολιτισμικής Επανάστασης στην Κίνα.

Welcome to the Orchard of England, Louis Norris, Ηνωμένο Βασίλειο, 2025, Ελληνική Πρεμιέρα, 43’

Ιστορικά γνωστό ως ο «οπωρώνας της Αγγλίας», το Herefordshire είναι μία περιοχή παραγωγής μήλων. Αυτή η ταινία συγκεντρώνει ένα ευρύ και εκκεντρικό σύνολο κατοίκων της περιοχής — αγρότες, τσιγγάνους, πρώην εργάτες της συγκομιδής μήλων, κληρικούς, τους ντόπιους στη γιορτή του μηλίτη, παραγωγούς και πωλητές φρούτων — για να εξερευνήσει τη βαθιά σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους και την ιστορική τους σοδειά. Μερικώς πορτρέτο ενός εξαφανιζόμενου τρόπου ζωής, μερικώς γιορτή μιας ζωντανής κουλτούρας που συνεχίζει να επιβιώνει, η ταινία θέτει βαθιά ερωτήματα για τη φύση του ανθρώπου. Παιχνίδια, τάρτες, χοροί, μικροκλοπές και ποικιλίες μήλων - ετοιμαστείτε να τιμήσετε το μήλο!

Wild Women of Anatolia, Sedef και Aslı Özoğuz, Τουρκία, 2024, Διεθνής Πρεμιέρα, 88’

Το ντοκιμαντέρ αυτό είναι μια συλλογή ιστοριών από πέντε γυναίκες σε πέντε τοπία της Ανατολίας, μέσα από τις οποίες αποκαλύπτονται οι προσωπικές τους εμπειρίες ως «άγριες γυναίκες», τα όνειρά τους για ελευθερία και η σύνδεσή τους με τη φύση. Η ταινία αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια: Γη, Νερό, Φωτιά & Αέρας.

Το Φεστιβάλ τελεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας.

Διοργάνωση: Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔΙΣΜΕ) σε συνεργασία με την γαλλική Ecrans des Mondes.

Συν-διοργάνωση: Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και με την υποστήριξη της Βουλής των Ελλήνων, του Υπουργείου Πολιτισμού, του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών, της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας (ΕΚΚΟΜΕΔ), της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης, του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, της Πρεσβείας της Αυστραλίας στην Αθήνα, της Πρεσβείας της Γερμανίας στην Αθήνα, της Πρεσβείας της Ισπανίας στην Αθήνα και της Πρεσβείας της Ελβετίας στην Αθήνα. 

Για περισσότερες πληροφορίες για τη διοργάνωση και το αναλυτικό πρόγραμμα μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.beyondborders.gr.