Σε ασπρόμαυρο φόντο, όπως και τα πιόνια του σκακιού, οι Σπύρος Μαντζαβίνος και Κώστας Αντάραχας μάς ξεναγούν στο Πανελλήνιον, ένα σκακιστικό καφενείο στη Μαυρομιχάλη, κάνοντάς μας ένα με τους θαμώνες της και τον χώρο. Φωτογραφίες με διάσημους σκακιστές, όπως ο Ανατόλι Καρπόφ, αφίσες του Παναθηναϊκού, αποκόμματα από εφημερίδες και αναμνήσεις από την παλιά Ελλάδα κοσμούν το Πανελλήνιον, γεφυρώνοντας αρμονικά το χθες με το σήμερα. 

Στο Πανελλήνιον, το σκάκι ίσως να αποτελεί μια αφορμή. Δεν είναι ένα απλό καφενείο. Είναι ένα άσυλο για ταλαιπωρημένες ψυχές. Ο καθένας μιλάει για το πώς ξεκίνησε η αγάπη του για το σκάκι και πώς ήρθε στη ζωή του το καφενείο. Εκεί θα βρεις ανθρώπους που αγαπήθηκαν κι ανθρώπους που δεν αγαπήθηκαν. Άλλοι είναι μοναχικοί κι άλλοι παλεύουν να ξεφύγουν από την μοναξιά τους, κάνοντας φίλους. Ο ένας γνώρισε εκεί την μετέπειτα σύζυγό του, ο άλλος ήθελε να βρει παρηγοριά στο σκάκι, ο τρίτος ήταν μετανάστης κι όταν όλα πίστευε πως θα τελείωναν, το σκάκι τον έσωσε.

Το ντοκιμαντέρ βγάζει μια τρυφερότητα απέναντι στους ανθρώπους που το περιβάλλουν, με ιστορίες που του δίνουν και ανάλογο βάρος. Ιδιαίτερο σημείο αποτέλεσε η φωτογραφία με τον Καρπόφ, που ο μόνος που δέχτηκε να παίξει μαζί του ήταν ένας μαθηματικός. Ο κύριος Γιάννης, ιδιοκτήτης του χώρου, εξηγούσε τι συνέβαινε στον κάθε παρευρισκόμενο και εικονιζόμενο. Άλλοι είχαν πεθάνει, άλλοι ήταν ζωντανοί και ο μαθηματικός είχε ψυχικά προβλήματα. Το ενδιαφέρον σε αυτό είναι πως στην περιγραφή δεν δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στον Καρπόφ, όχι επειδή δεν αναγνώριζε το βεληνεκές του, αλλά ίσως επειδή υπήρχε η συναισθηματική σύνδεση με τους θαμώνες.

https://www.youtube.com/watch?v=uqkwHfM3jRI&ab_channel=AlaskaFilms 

Οι ιστορίες των ανθρώπων γράφονται καθημερινά και οι σκηνοθέτες φροντίζουν να γινόμαστε ένα μαζί τους. Δεν παρακολουθούμε ηδονοβλεπτικά το ντοκιμαντέρ, αλλά είμαστε κομμάτι του. Καθόμαστε δίπλα, ακούμε τις φιλοσοφικές τους συζητήσεις για το τι είναι η ζωή εν τέλει και πόσο απαραίτητο είναι ένα “πατ” στην καθημερινότητα. Ένα γλυκόπικρο σημείο που συγκράτησα (από τα πολλά) από έναν θαμώνα, ήταν πως όταν ήρθε στη ζωή του το Πανελλήνιον δεν ξανάφυγε από εκεί, όχι μόνο επειδή υπήρχαν άνθρωποι που εξασκούσαν το πάθος του, αλλά επειδή είναι το ίδιο ελαττωματικοί μ’ αυτόν.

Σκηνοθετικά και φωτογραφικά ήταν άρτιο, με αξιοσημείωτη την αντίθεση ανάμεσα στα ασπρόμαυρα πλάνα εντός του καφενείου και το έγχρωμο φιλμ του έξω κόσμου. Τα πορτρέτα τους στο grayscale γίνονται πιο λεπτομερή. Βλέπεις κάθε σημείο του προσώπου τους -και ίσως της ψυχοσύνθεσής τους.

Το Πανελλήνιον αποτελεί ένα ντοκιμαντέρ από και για ανθρώπους που αγαπούν πολύ αυτό που κάνουν. Αξίζει σίγουρα να του δώσετε μία ευκαιρία. Η επίσημη πρεμιέρα της ταινίας έγινε την Παρασκευή 7 Μαρτίου στις 22:00, στο Cinobo Πατησίων.

Σκηνοθεσία: Σπύρος Μαντζαβίνος, Κώστας Αντάραχας

Σενάριο: Σπύρος Μαντζαβίνος, Κώστας Αντάραχας

Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιώργος Κουτσαλιάρης

Μοντάζ: Δημήτρης Πολύζος

Ήχος: Στέλιος Κουπετώρης, Γιώργος Κέρπελης, Νίκος Κωνσταντίνου

Μουσική: Γιώργος Κοτταρίδης

Παραγωγή: Alaska Films

Παραγωγοί: Λεωνίδας Κωνστανταράκος

Συμπαραγωγή: ΕΚΚ, ΕΡΤ, 2|35

Συμπαραγωγοί: Νίκος Μούτσελος

Φορμάτ: DCP

Χρώμα: Έγχρωμο, Α/Μ

Χώρα Παραγωγής: Ελλάδα

Έτος Παραγωγής: 2023

Διάρκεια: 81'